> Lession 1-2

Un cadò dal cel - Përchè i l’oma da manca dla Bibia - Na série ‘d 25 lession an sla dotrin-a cristian-a ch’as fonda an sla Bibia, intèisa për ij prinsipiant, ch’a l’ha ‘l but ëd giuteje a amprende dël pì grand cadò ch’i l’oma arseivù da Nosgnor

1:1 Përchè i l’oma da manca dla Bibia

Coma ch’i dëscheuvrereve bin tòst, së cors as concentra tant an sla Bibia e mach ësto fàit-sì già av fà nasse ant la ment vàire question. Nen vera? Përchè l’avrìom-ne da manca ‘d conòsse lòn ch’a dis la Bibia? Përchè mai dësvlopé un cors antregh dë studi an s’un lìber ch’a l’é tant vej? Përchè nen traté, pitòst, ëd quajcòsa ch’a sìa pì d’atualità? Për rësponde a ‘d domande coma coste-sì, vardoma ‘n pò dontré question ëd base.

Question ëd base

Ant ël cors dij sécoj l’umanità a l’ha trovà la solussion ëd tanti misteri dla vita. Pura, le question prime e cole ch’a l’han pì ‘d pèis a son restà sensa rispòsta. Col ch’a l’é ‘l sens ëd la vita? Col ch’a sarà l’avnì dël mond? L’umanità, dzurvivrà-la? Dé, esist-lo? Lòn ch’a càpita apress la mòrt? Coste-sì a son le question ch’a conto. A son ëd question ëd base, fondamentaj. As podrìa nen rëspondje a coste question, as podrìa sofocheje coma ch’a fan tanti, ma i seve bin che tòst o tard a vniran torna a la superfice. An pì, i seve nen mach vojàutri ch’i l’eve da afronteje. Da sempre l’umanità a l’ha sercà ‘d trové ‘d rispòste a coste question, e a son tante cole ch’a son ëvnùite fòra. Ël problema, i lo seve bin, a l’é che coste risposte a son ëstàite vàire e diverse. A l’é l’istess ancheuj. Tanti filòsof, politich, òm ëd siensa a dàn soe risposte ‘d lor; contut, as trata dë spess ëd risposte ch’a son an contradission j’une con j’àutre. Lòn che un a fortiss coma la saviëssa ùltima, l’àutr a dis ch’a l’é na folairà. Për fela curta, as s’ha l’impression ëd vive ant un mond pien ëd pont ëd domanda.      

La Bibia e costi pont ëd domanda

A l’é pròpi për lolì ch’a l’é bon d’avèj la Bibia, përchè la Bibia an dà ‘d rispòste. Vojàutri i podrìe ciamene: “Coma ch’a l’é possibil lolì?”. A l’é possibil përchè a l’é stàit Nosgnor Dé a fene don ëd la Bibia. Ant la Bibia chiel a parla ‘d chiel medésim e an sù tànte àutre còse che vojàutri i l’avrìe mai fane la dëscoverta da voi medésim. Sensa dubi Nosgnor Dé as fà conòsse ant la Bibia. Chiel a arvela chiel medésim a l’òm. A l’é për lòn che la Bibia  i la ciamoma “l’arvelassion ëd Dé” o “la dësvelassion ëd Dé”. Lolì a veul dì ch’is podoma finesse dle risposte ch’an dà la Bibia, përchè a la fin a l’é Dé ch’an dà cole rispòste. A l’é lolì ch’a rend la Bibia “‘d pèis”, d’importansa, për vòstra vita. Pì i la lese e la studie, pì a dëspariran ij vòstri sentiment d’ansicuressa.

Damentre ch’i lo feve, i dëscheuvreve ‘dcò che la Bibia a l’é ‘n lìber pien ëd surprèise. A-i é ‘d ròbe arvelà ant la Bibia ch’i l’avrìe mai imaginaje da vojàutri. Foma quaj esempi.

Ël mond a l’ha crealo Nosgnor

Ant la prima pàgina dël Bibia, ël prim vers, i peude amprende che a creé ‘l mond a l’é stàit Nosgnor Dé (Genesi 1,2). A l’é chiel l’origin, ël prinsipi ‘d tute le còse, la sorgiss ëd la vita an tute soe fòrme.

L’istess a dis ël lìber dij Salm (Salm 104), anté ch’i trovoma, an fòrma poètica, la descrission dl’euvra dla creassion. Ëdcò ij profeta a parlo dla majestà ‘d Nosgnor com i lo vëddoma ant la creassion (Isaia 40:12-31). 

Vera, e pròpi përchè la Bibia av dis coste còse, i peude rivé a conòss-lo e a ess-ne sicur. Quand ch’as trata dël creassion, la gent dë sto mond, coma ‘d diletant, a buto ‘n pé vàire teorìe, ma la Bibia a trata ‘d certësse: “A l’é grassie a la fej ch’i comprendoma che tut l’univers a l’é stàit creà da la paròla ‘d Nosgnor e che për conseguensa, tut lòn ch’i vëddoma a ven da lòn ch’as ved nen” (Ebréo 11:3).

Ël mond a l’é dventà gram për motiv dël pëccà

A-i é gnun ch’as ancalerìa a dì che ‘l mond, com a lo vedoma ancheuj a sia përfet. Tut d’àutr. A-i é prepotensa e violensa, guèra, òdio, egoism, maladie, fam, povertà e via fòrt. Com é-lo possibil? Da ‘ndoa ch’a ven tut sòn?

La Bibia a mostra la rèis ëd tuta sta misèria. La Bibia a ciama ‘l mal con sò nòm pròpi, visadì PËCCÀ. Quand che nosgnor Dé a l’ha creà ‘l mond, chiel a l’ha crealo bon. A son ëstàit le creature uman-e, contut, a ruviné ‘l mond, ch’a l’era përfet, con sò pëccà ‘d lor. Lòn ch’a l’é ‘l pëccà? Dàit che Nosgnor Dé a l’é vòst Creator, chiel a l’ha ‘l dirit (e a lo esèrcita) ëd pretende ch’i vive coma chiel a veul ch’i vive.

A l’é për lòn che ‘l pëccà a l’é tut lòn ch’i pensoma, disoma e foma an contradission e dzubidiensa a la volontà ‘d Nosgnor Dé. A veul dì che j’òm a fan pa lòn che Nosgnor Dé a veul ch’a sarìa sò dover ëd lor ëd fé.  Ël pëccà a l’é nen d’àutr che n’arvira, na revolussion contra Dé, ch’a l’é ‘l Signor e l’ Creator. La Bibia a dis: “A son pròpi 'd fòj coj ch'a diso drinta 'd lor: ‘Tant, Nosgnor a-j n'anfà gnente 'd lòn ch'i foma!’. A son mars coma 'd bolé, a son ëd malfator; gnun ëd lor a fà lòn ch'a l'é giust” (Salm 14:1). A l’é giusta cola-lì la natura dël pëccà. A l’é l’empietà, la pretèisa ‘d vive sensa Dé e ‘n contradission con soe lege. A l’é l’anvìa ‘d vive sensa Nosgnor Dé, d’esse nojàutri ij padron ëd nòstra vita. L’arzultà ‘d tut sossì a l’é sota j’euj ëd tuti. 

Sossì a l’é ‘n fàit ch’i podoma vëdde minca dì, e fin-a andrinta mincadun ëd nojàutri.  A-i é gnun ch’a sìa mej ëd j’àutri. Ij vòstri cé a j’ero ‘d pëccator, vojàutri i seve ‘d pëccator, e ‘d pëccator a lo saran ëdcò ij vòstri dissendent. Com é-lo possibil? Un cit an soa cun-a, é-lo ch’a l’é n’imàgine ‘d nossensa? A podrìa esse ‘d sicur n’imàgine, ma la realità a l’é bin n’àutra. Fin-a le masnà da cite a l’é pa da manca che gnun a-j mostra a fé ‘l mal, përchè a lo san fé bin già daspërlor! Ël mal a seurt da lor për natura. A l’é vera ch’a-i é tante teorìe ch’a son sortije për dëspieghé sòn, ma a l’é mach la Bibia ch’an dà na rispòsta ciàira a sto problema-sì. Peul desse che për tanti a sia malfé “da travonde”, ma la realità a l’é che minca na creatura uman-a a nass con la corussion moral ant ël cheur, visadì a nass ch’a l’é pëccatriss. As trata ‘d na sòrt ëd “d’ardità genética”. A-i é gnun ch’a na sia dspensà da sto fàit-sì. Fin-a ‘l bon che nojàutri i podria fé a l’é antamnà, vastà, dal pëccà. Ant un dij Salm i trovoma scrit: “I arconòsso ch'i son nassù ant la colpa - éh, fin-a dal moment medésim che mia mare a l'ha concepime i l'hai da considereme 'n pecator” (Salm 51:5).  A l’é parèj che tute le creature uman-e a son da consideresse  colpèivole, cole dël passà, cole dël present, e cole dl’avnì. Tuti nojàutri i soma part ëd na sola famija, na famija ch’a l’ha na gran colpa. Com é-lo chi lo savoma? I lo savoma përchè a l’é la Bibia ch’an lo dis. 

Nosgnor Dé av salva da vòst pëccà

Fin-a a ‘dess, i l’oma mensionà mach un esempi ëd lòn ch’i l’avrìe mai podù dëscheuve daspërvojàutri. Vardé sì n’àutr esempi. 

Tut travers ëd la Bibia as peul trovesse ‘l mëssagi ‘d Nosgnor Dé a propòsit ëd vost pëccà, ma, a ‘l midem temp, i peude ‘dcò lese dla manera che Dé, an soa grassia, a veul e a peul salveve dai vòstri pëccà. “Përchè a l'é parèj che Dé a l'ha tant vorsù bin al mond: a l'ha dàit Sò Fieul ùnich, përchè chionque a chërd an Chiel a perissa nen ma a l'abia vita eterna” (Gioann 3:16). An d’àutre paròle: Dé av dà ‘l Salvator Gesù Crist. La Bibia antrega a parla ‘d chiel. 

Le Bibia a buta an ciàira evidensa che a l’é mach pr’ ël mojen ëd Gesù Crist ch’i peude esse salvà dai vòstri pëccà e da soe conseguense. A peul felo mach chiel: “La salvëssa as peul trovesse an gnun d'àutri, përché, sota 'l cél, a l'é nen dàit a j'òm d'àutri nòm ch'a peusso salvene" (At 4:12).

An che manera le creature uman-e a podran esse ristabilije ant la condition primària e përfeta ch’a l’ero stàite creà da Nosgnor? É-lo fòrsi për n’evolussion genètica? Për l’aplicassion ëd prinsìpi umanitari? Për n’istrussion da scòla, o për na rivolussion polìtica? Coste “solussion” ch’as penso vàlide a pòrto da gnun-a banda. La Bibia a l’ha la solussion. La salvëssa darièra dla creatura uman-a a sta mach ant l’aplicassion ëd l’euvra d’efet ëd Gesù Crist a la vita ‘d tuti coj ch’as fido an chiel.

N’ùltim esempi:

La stòria a l’é portà anans da Nosgnor

La stòria d’ ës mond a quata tanti sécoj. Quand ch’i la beicoma, a smija mach un pastiss ëd fortun-a ‘d nassion, ëd pòpoj, d’aveniment e ‘d fàit. A presenta na sucession ch’a smija sensa fin ëd temp bon e ‘d temp gram. A smija n’arpetission nojosa ‘d vita e ‘d mòrt, ëd nassense e ‘d croe. Tutun, quand ch’i conòsse sèmper mej la Bibia, i amprende a vëdde coma ch’a sia Nosgnor Dé col ch’a pòrta anans la stòria conform ai sò progèt. Darera ‘d tut a-i é ‘l govern e la guida ‘d Nosgnor Dé. Tut a l’ha ‘n pòst ant ij sò progèt. La gent a peul bin fé tùit ij pian, bon o malegn, ch’a veul, ma Dé a deuvra tut për compì lòn che chiel a l’ha stabilì pr’ ël mond e për coj ch’a lo àbito.   

La Bibia a dis che për tuta la stòria Nosgnor Dé as anterëssa dla redension e dla salvëssa dël mond. La Bibia a dis che tuta sta tèra contaminà a dësparirà, përchè Dé a promèt un mond neuv. Tut lòn ch’a càpita an ës mond, an vòstra vita përsonal, ma ‘dcò ant ël dësvilup politich antërnassional, a l’é mach na part dij progèt ëd Nosgnor. Soa man a l’é ant tut.

Tut sossì an dà ‘d certësse

Tuti j’esempi ch’i l’oma fàit ambelessì a son mach quajdun dle question che la Bibia a trata. I l’avrìe pa poduje conòsse se Nosgnor a l’avèissa pa arvelaje. Vojàutri i seve nen lòn ch’a stà darera a lòn ch’a càpita. Ël sens e ‘l propòsit dla stòria sovens a vë scapa e bin tost i rive ai lìmit ëd vòstra comprension. A l’é për lòn ch’i peude esse motobin anrichì dal fàit che Nosgnor Dé a l’abia decidù ‘d feve savèj lòn che i l’avrìe mai podù conòsse an d’àutre manere. Ant la Bibia Nosgnor Dé a dà la rispòsta a ‘d question coma: Chi ch’a l’é Chiel? Còs è-lo ch’a fà për mi? Chi son-ne mi? Anté ch’i vado?

Lession prima - part ësconda

Version ëd costa lession an lenga italian-a